Wieści ze świata Open Source: 12 – 18 marca 2013 r.

W ostatnim tygodniu cały świat zaskoczyła wieść o tym, że Google zamyka Readera. Pytacie: a co to ma do rzeczy? Wbrew pozorom bardzo wiele. Tym jednym ruchem Google podważyło wiarygodność chmurowych usług sieciowych i uzmysłowiło nam jak bardzo staliśmy się zależni od jednego dostawcy.

O tym jak chmura zmienia się w komórkę burzową

Wielu ludzi, a ja także się do nich zaliczam, nie wyobraża sobie użytkowania sieci bez czytnika RSS. Mechanizm ten jest kolejnym przykładem tego, że najprostsze rozwiązania są najlepsze. Czytnik RSS rozwiązuje problem z byciem na bieżąco z wieloma źródłami informacji. To na program spada odpowiedzialność za pamiętanie o tych wszystkich maleńkich stronach czy blogach, aktualizowanych kilka razy do roku. Wyobrażacie sobie ręcznie sprawdzać każdego dnia kilkanaście stron, bo może autor coś nowego napisał? Ja nie, przecież od takiej mrówczej pracy są komputery.

Jednak sama idea dostarczania nowości za pomocą RSS (albo podobnych mechanizmów) nigdy się nie przyjęła poza gronem paru  milionów użytkowników. Zwykły użytkownik dziwił się, że potrzebuje dodatkowego programu do przeglądania sieci (a nie zapominajmy, że wielu z nich stawia znak równości pomiędzy Internetem a przeglądarką internetową). Czytnik wymaga też włożenia w niego pewnej pracy, a konkretniej własnoręcznego zebrania własnych subskrypcji. Nic więc dziwnego, że to portale tworzące dla użytkownika strumień informacji z arbitralnie wybranych źródeł weszły do powszechnego użytku na tym segmencie rynku. Im mniej czynności użytkownik musi wykonać tym większa szansa, że zostanie na dłużej.

Google Reader był w pewnym sensie królem czytników, głównie ze względu na prostotę obsługi i dostępność z każdego miejsca. Na pewno przed nim były inne tego typu usługi dostępne przez przeglądarkę internetową, ale to Reader zdobył największa popularność. Jeszcze zanim „przetwarzanie w chmurze” stało się modne, Reader wyznaczył pewien trend. Zamiast przechowywać dane o subskrypcjach i treści artykułów na dysku twardym komputera, zachowywał je na serwerze usługodawcy. W ten sposób użytkownik miał dostęp do swoich subskrypcji z każdego miejsca na świecie. Reader wyprzedził swoją epokę, ale nieznacznie. Zanim nadeszła mobilna rewolucja stał się dopracowaną i bardzo rozpoznawalną usługą. Do tego stopnia, że każdy szanujący się ekosystem mobilny powinien mieć dedykowaną Readerowi aplikację.

Jednak Reader miał jedną zasadniczą wadę. Z punktu widzenia Google nie dało się na nim zarobić. Z założenia poprzez RSS wysyłany jest tylko wstęp dłuższego artykułu, czysta treść bez reklam. Niektóre źródła doklejały do takich wycinków reklamy (często serwowane, a jakże, przez Google) ale docelową grupą użytkowników czytnika RSS były osoby nieco bardziej obeznane z internetem, a więc najczęściej korzystające z programów do blokowania reklam. Google nie mogło też wprowadzić inwazyjnych reklam do samego Readera, gdyż spowodowałoby to odpływ użytkowników.

Z dniem pierwszego lipca Reader zostanie zamknięty. Google znane jest z tego, że nieprzynoszące zysków usługi są po pewnym czasie bezlitośnie zamykane. O ile większość czystek w ekosystemie Google przeszło bez specjalnego echa, to sprawa Readera odbiła się bardzo szerokim echem. Wyjaśnienie tego fenomenu jest bardzo proste. W strumieniach informacji (zwanych także agregatorami treści) dane brane są z zewnętrznych źródeł, konkretniej z innych portali internetowych. Redaktorzy takich portali aby przyciągnąć użytkowników do siebie (i zarobić na swoje utrzymanie) generalnie muszą być pierwsi z daną informacją. Żeby być pierwszym z jakimś smacznym kąskiem trzeba systematycznie monitorować różne źródła. Mając parę tysięcy źródeł nie sposób ręcznie tego ogarnąć, potrzebna jest jakaś automatyka. W branży taką automatykę zapewniał właśnie Reader. Nic więc dziwnego, że podniósł się szum.

Teraz odpowiedzmy sobie na pytanie „dlaczego poruszam temat zamknięcia Readera na blogu poświęconym (przede wszystkim) open source”? Bo wszyscy o tym pisali? Bo ja sam przez wiele lat byłem użytkownikiem tej usługi? Nie i nie.

Open Source to nie tylko swobodny dostęp do kodu źródłowego. To także swobodny dostęp do danych i możliwość dysponowania nimi. Na opisanie zagrożeń związanych z prywatnością w sieci zużyto już niejedną klawiaturę. Temat bezpieczeństwa danych, które powierzyliśmy Internetowi przez lata był traktowany bardziej po macoszemu. Usługodawcy zapewniają, że dane im powierzone są bardziej bezpieczne w serwerowni na drugim końcu świata niż na naszym dysku twardym. I pomimo wielu wpadek w tym zakresie, darzyliśmy (i prawdopodobnie dalej darzymy) zaufaniem usługi chmurowe.

Ruch Open Source od wielu, naprawdę wielu lat zwracał uwagę na problem dostępu do naszych informacji. Co się stanie, jeżeli prowadzenie danej usługi przestanie się opłacać i operator po prostu ją zamknie? Zdecydowana większość usług chmurowych nie pozwala użytkownikowi na proste wyemigrowanie do konkurencji lub zwyczajny backup wszystkich danych (nie mówiąc już o przywróceniu takiej kopii zapasowej). Sam sposób przechowywania danych najczęściej też jest zaprojektowany w ten sposób, aby uniemożliwić pełen dostęp aplikacjom stron trzecich. Inaczej mówiąc: dane są, ale sposób ich zapisu nie jest otwarty.

O zagrożeniach czyhających w chmurach wiemy od dawna, ale w przeciwieństwie do pogwałcenia prywatności niewiele z tym robiliśmy. Z prostej przyczyny – trzymanie rzeczy w chmurze i korzystanie z tych usług jest po prostu wygodne. Przypadek Readera z jednej strony jest bardzo dużym ciosem w mit pewności chmur (to druga, po GeoCities, tak duża usługa chmurowa, która została zamknięta), z drugiej strony pokazuje jak przeprowadzić tego typu akcję aby wszyscy byli zadowoleni. Po pierwsze i najważniejsze, Google o wszystkim poinformowało z dużym wyprzedzeniem. Po drugie, akurat z Readera bardzo łatwo wyeksportować swoje dane do formatu strawnego dla innych aplikacji. Chociaż to już od ich deweloperów zależy czy umożliwią swoim użytkownikom wykorzystanie tych danych.

Ręka w górę kto korzysta z Gmaila. Powodzenia ze zrobieniem sensownego i pełnego backupa. Google Takeout nawet nie obsługuje poczty. Oczywiście podobny problem będzie dotyczył każdego serwisu pocztowego. O ile samą pocztę łatwo wyeksportować przez POP czy IMAP, to co zrobisz z gwiazdkami i etykietami? A YouTube? Nawet jeżeli nie wysłałeś terabajta filmów, to jak zachowasz swoje komentarze, subskrypcje, listy odtwarzania i ulubione filmy? Przecież wszyscy wiemy, że od czasu do czasu pewne konta potrafią zniknąć z tego serwisu. Żeby nie było, że uderzam tylko w Google – ten sam problem dotyczy każdego portalu chmurowego w Internecie. Klik i cię nie ma, a jak masz backup to powodzenia z przywróceniem całej usługi do poprzedniego stanu.

Czy można temu zaradzić? Teoretycznie tak. Raspberry Pi, dodatkowy zewnętrzny dysk USB, zainstalowany OwnCloud, serwer pocztowy i mamy pokrycie na dobre 90% wszystkich popularnych usług sieciowych. Ale  trzeba się nieźle wysilić, prościej jest założyć konto Google.

Oto cena wygody.

W skrócie

Pojawił się nowy film promocyjny nieliniowego edytora wideo Lightworks. Może w końcu doczekamy się wersji na Linuksa.

Można już na desktopie podejrzeć Ubuntu CoreApps – zestaw domyślnych aplikacji, docelowo projektowanych dla urządzeń mobilnych z Ubuntu. Uwaga – te aplikacje są bardzo niestabilne.

Przestrzeganie zapisów licencji OpenSource to poważna sprawa. Przekonała się o tym niedawno pewna firma z Niemiec. Piętnaście tysięcy Euro piechotą nie chodzi.

Wydano OwnCloud w wersji 5.0.

Parę tygodni temu zaprezentowano nowy program do sterowania komputerem za pomocą mowy. Zgodnie z obietnicą, autor udostępnia kod źródłowy aplikacji. Oczywiście bez najciekawszego kawałka, czyli samego algorytmu rozpoznawania mowy, gdyż ta część jest realizowana przez… Google.

Ubuntu 13.04 weszło właśnie w fazę beta 1.

Od tygodnia, mój komputer, napędzany jest przez najnowsze Ubuntu 13.04 z Unity 6.12 na pokładzie. Oszalałem? Nie, po prostu daję szansę wynalazkowi Сделано в Canonical.

Korekta: admo