Ubuntu wydano na czas, ale u nas ta informacja gdzieś umknęła, a przecież nie może jej zabraknąć – 10 października 2024 wydano Ubuntu 24.10 – oznacza to, że Ubuntu ma już 20 lat! Maskotką tym razem jest „Oracular Oriole” – w wolnym tłumaczeniu „prorocza wilga”. Jako wersja pośrednia ma krótki okres wsparcia – do lipca 2025.

Największą zmianą w tym wydaniu jest nowe podejście do wyboru wersji kernela – tym razem jest to najnowsze jądro Linux 6.11 (w momencie wydania systemu), a to z kolei pozwoli korzystać z takiego jądra również w wersjach LTS w ramach HWE (hardware enablement – udostępnianie nowszego jądra z pośrednich wydań Ubuntu w starszych wersjach systemu z długim okresem wsparcia, w celu polepszania działania wersji LTS na nowszych sprzętach). Dodano także narzędzie kdump-tools aby tworzyć i później móc sprawniej analizować zrzuty pamięci, gdyby kernel zaliczył jakąś wpadkę.

Dla aplikacji typu snap dodano eksperymentalną funkcję odpytywania użytkownika w celu przyznania uprawnień, które chce uzyskać dany program. Użytkownikowi zostanie wyświetlone okno z możliwością przyznania określonego zakresu uprawnień. Funkcję tę można włączyć w nowym centrum bezpieczeństwa Ubuntu, początkowo będzie działać dla uprawnień dotyczących katalogu domowego, z czasem będzie rozszerzona o uprawnienia takie jak firewall, czy zarządzanie szyfrowaniem.

Jeśli chodzi o wygląd pulpitu, to domyślnym środowiskiem jest GNOME 47, z wieloma poprawkami stabilności i wydajności. Urządzenia NVIDIA korzystają od teraz domyślnie z sesji Wayland oraz otwartoźródłowego sterownika NVIDIA 560 (dla wspieranych urządzeń). Postęp aktualizacji aplikacji typu snap widoczny jest teraz na panelu Ubuntu (Ubuntu Dock). Steam w wersji snap został ulepszony o poprawione wsparcie sterowników NVIDIA oraz dodatki z Mesa PPA (repozytoria z najnowszymi sterownikami graficznymi i powiązanymi dodatkami). Z okazji 20-lecia Ubuntu dodano systemowy zestaw kolorów nawiązujący do (pierwszego w historii) wydania Ubuntu 4.10 Warty Warthog, tapety nawiązujące do tej wersji oraz dźwięk uruchamiania systemu.

Od teraz Ubuntu wspiera OpenVEX oraz OSV – formaty, które pozwalają śledzić podatności potencjalnie zaszyte w oprogramowaniu, aby szybko wyłapać, czy krytyczne błędy odnalezione w aplikacjach będą wpływały na bezpieczeństwo konkretnych systemów.

Polecenie apt zostało ulepszone w zakresie sposobu wyświetlania informacji na temat zmian jakie wprowadzi w systemie – które pakiety zostaną dodane, które usunięte itp.

Więcej szczegółowych informacji dostępnych jest w notatkach z wydania (j. angielski):
https://discourse.ubuntu.com/t/oracular-oriole-release-notes/44878

Na koniec warto wspomnieć o kilku znanych błędach:

• Sesja Live Ubuntu uruchomiona z nowego instalatora nie jest przetłumaczona (tj. jest w języku angielskim). Polskie pakiety językowe zostaną pobrane podczas instalacji (jeśli będzie dostęp do internetu).
• Nowy instalator wspiera czytnik ekranowy, ale wsparcie jest jeszcze niekompletne.
• Instalacje OEM nie są jeszcze dostępne.
• Ikony aplikacji nie korzystają z opcji motywu z wysokim kontrastem, gdy ten jest włączony.
• Aplikacje GTK4 (w tym pulpit) wyświetlają się nieprawidłowo (z artefaktami) na maszynach wirtualnych VirtualBox oraz VMWare gdy włączona jest akceleracja 3D.
• Na niektórych urządzeniach (np. Thinkpad x201) konieczne jest używanie trybu nomodeset, aby uniknąć zawieszania się systemu.
• W niektórych konfiguracjach sprzętowych z kartą NVIDIA sesja Wayland może działać wyraźnie wolniej niż sesja Xorg. W takich przypadkach zaleca się korzystanie z sesji Xorg do czasu naprawienia błędu.
• Na niektórych urządzaniach z hybrydowym układem graficznym z kartą NVIDIA (zintegrowana karta graficzna + dyskretna karta graficzna NVIDIA), wydajność grafiki w sesji Wayland na monitorach podłączonych bezpośrednio do dyskretnej karty NVIDIA może być niższa (często dotyczy to portów HDMI w laptopach). Zaleca się albo podłączenie monitorów przez złącza karty zintegrowanej (np. przez USB-C), albo korzystanie z sesji Xorg.
• Instalacja pakietu ubuntu-fonts-classic powoduje, że interfejs systemu nie jest wyświetlany z fontem Ubuntu – należy skorzystać z gnome-tweaks aby to naprawić.
• Z powodu konfliktu w profilach AppArmor kontenery docker są zabijane przez SIGKILL. Można zastosować obejście problemu: https://bugs.launchpad.net/ubuntu/+source/docker.io/+bug/2063099/comments/4

Ubuntu 24.10 do pobrania stąd:
https://releases.ubuntu.com/oracular/